De betekenis van grenzen

Door	dr. Anne Doedens
Datum	woensdag 21 februari 2024
Tijd	14.30 - 16.00 uur
Plaats	Walkartcentrum, Kerkweg 19, Zeist
Opgave via	contactpagina   of telefonisch bij Ineke Krediet, 030-69 23 828
Kosten	€ 7,- voor leden en vrienden van de Walkartgemeenschap,   € 10,- voor anderen, inclusief koffie en thee.   U kunt betalen via een QR-code met uw telefoon.

Zonder inzicht in grenzen, het verloop en de geschiedenis ervan, zijn moderne oorlogen niet te begrijpen. Over de betekenis van grenzen gaat de bijdrage van Anne Doedens, die samen met Liek Mulder de afgelopen tien jaar een reeks van tien delen over historische oorlogen publiceerde.

In 1853 viel Rusland het huidige Roemenië binnen. De strijd met Turkije begon. Een jaar later was de Krimoorlog een feit. Er voltrok zich een bloedige moderne oorlog tussen Rusland en het Westen, samen met Turkije. Welke grenzen overschreden de Russen? Lagen die wel vast? Welke menselijke grens werd overschreden toen de oorlog op de Krim kwam, Russisch gebied of niet? Panslavisme en geloof bepaalden in die dagen het Russische beleid, dat de achtergrond was van deze uiterst gewelddadige strijd om grenzen.

Zestien jaar later begon de Frans-Duitse oorlog. Frankrijk ‘verloor’ toen Elzas en Lotharingen. Waren dat wel echt Franse gebieden? Duitsland werd een jaar later een éénheid en grenzen vielen weg, de Franse aversie van Duitsland groeide en leidde tot een volgende oorlog waarbij het door Frankrijk verloren gebied een twistappel was.

Pistoolschoten luidden in 1914 in het Servische Serajevo de Eerste Wereldoorlog in. De Serven behoorden tot een van de vele naties binnen de grenzen van het Oostenrijk van toen. Vijf jaar later, in 1919, werden grenzen op de Balkan en in Europa opnieuw getrokken, grenzen die op hun beurt een rol speelden in het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Driekwart eeuw later, in 2022, ging de historische kettingreactie verder, toen Rusland de grenzen van de Oekraïne overschreed.  Was dat grensoverschrijding of herneming van Russisch gebied?

De duiding van deze gebeurtenissen is onderwerp van deze lezing, ook in positieve zin: waren de gevolgen van oorlogen als de genoemde immers ook niet de bouw van het Vredespaleis, de Haagse Vredesconferenties, de oprichting van het Rode Kruis. Mogelijk horen in het rijtje positieve gevolgen ook de komst van de VN en de ons nu beschermende Nato? Kortom: grenzen, een onderwerp dat veel discussie zal oproepen.