Mr.drs. Johan de Wit

Mr. drs. Johan de Wit is onze voorganger. Hij is in Leiden en in Kampen opgeleid tot jurist en theoloog. Naar eigen zeggen heeft hij zijn theologische studie ervaren als een heel uitgebreide cursus algemene ontwikkeling.

 

De verbeelding waartoe de menselijke geest in staat is, blijft hem verwonderen en vanuit die verwondering spoort hij ons aan tot zelfonderzoek.

Alles begint en eindigt bij het kennen van jezelf en wat ons is overgeleverd uit de oude boeken en met name de leringen en uitspraken van Jezus helpen ons daarbij. Door het filter van de man uit Nazareth kunnen wij de wereld anders zien dan wij gewend zijn en dat is, aldus Johan de Wit, het grote geheim van religieus zijn.

 

De vrijzinnigheid is voor hem de enige geloofsrichting waarin het raadsel van de verhouding tussen God en mens en ons bestaan in deze wereld op een aanvaardbare en voorstelbare manier ter sprake gebracht wordt.


Overdenkingen:
De wonderbaarlijke visvangst
20 oktober 2024
de onrechtvaardige rentmeester
22 september 2024
Godsbeelden
16 juni 2024
Pinksteren
19 mei 2024
religie en natuur
21 april 2024
Pasen
31 maart 2024
De zaaier
18 februari 2024
De plaats die je inneemt
21 januari 2024
licht en liefde
25 december 2023
de rijke jongeling
19 november 2023
In de storm
22 oktober 2023
De grensoverschrijdingen van Jezus
10 september 2023
De zaligsprekingen
18 juni 2023
Het vijfde gebod (eert uw vader en moeder)
14 mei 2023
paasoverdenking
09 april 2023
Oordelen
19 maart 2023
De schepping
19 februari 2023
schepping of evolutie
22 januari 2023
kerstoverdenking 2022
25 december 2022
Het offer van Abraham
20 november 2022
Zorgen voor de dag van morgen
16 oktober 2022
De menselijke geest
18 september 2022
herbezinning
04 september 2022
Pinksteroverdenking
05 juni 2022
De Christus van Paulus
15 mei 2022
Paasoverdenking
17 april 2022
Jotam
20 maart 2022
De onzekerheid van de ziel
20 februari 2022
Overdenking (Jezus en de armen)
16 januari 2022
Kerstoverdenking Zeist
25 december 2021
Grenzen van het ego
12 december 2021
Ruth
21 november 2021
Twijfels
17 oktober 2021
Overdenking (Jeremia en Jezus)
19 september 2021
Overdenking (David en Goliath)
15 augustus 2021
demonen
13 juni 2021
Pinksteroverdenking
23 mei 2021
Kerstoverdenking 2020
25 december 2020
150 jaar vrijzinnigheid
22 november 2020
De rijke jongeling
18 oktober 2020
Omgang met elkaar
20 september 2020
overdenking
16 augustus 2020
de creativiteit van eva
21 juni 2020
Paasboodschap 2020
12 april 2020
overdenking Jezus
16 februari 2020
Overdenking Simson
19 januari 2020
kerstoverdenking
25 december 2019
de vrijheid van Paulus
15 december 2019
overdenking
24 november 2019
spiritualiteit toen en nu
20 oktober 2019
Overdenking (wantrouwen machthebbers)
15 september 2019
klein en groot
01 september 2019
Pinksteroverdenking
09 juni 2019
de vrouw
19 mei 2019
de zin van religie
20 januari 2019
spiritualiteit van kerst
25 december 2018
Het kinderpardon
09 december 2018
Vertrouwen
09 december 2018
overdenking (verlies van godsbeelden)
25 november 2018
Overgangen
21 oktober 2018
De anderen
02 september 2018
De richting van je leven
17 juni 2018
Overdenking Pinksteren (bezinning)
20 mei 2018
paasoverdenking
01 april 2018
innerlijke tegenkracht
18 maart 2018
De verlamde man
19 februari 2018
Toren van Babel
21 januari 2018
Kerstoverdenking
25 december 2017
Job
26 november 2017
De zondebok
15 oktober 2017
Het tiende gebod
17 september 2017
vrijheid
03 september 2017
overdenking Pinksteren
04 juni 2017
Meimaand Mariamaand
14 mei 2017
Overdenking Pasen 2017
16 april 2017
Blijf niet staren op wat vroeger was
19 maart 2017
Het nut van religie
19 februari 2017
overdenking kerst
25 december 2016
Beloften
11 december 2016
De roeping van Mozes
20 november 2016
Licht
16 oktober 2016
De ongrijpbaarheid van de liefde
18 september 2016
Schuld en schaamte
03 juli 2016
Angst
19 juni 2016
Pinksterpreek
15 mei 2016
Paaspreek
27 maart 2016
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan
21 februari 2016
Het vijfde gebod
17 januari 2016
Kerstpreek 2015
25 december 2015
Menselijk tegenover
21 juni 2015
De trooster, heilige geest
17 mei 2015
Macht
15 maart 2015
Grondhoudingen van het koninkrijk
15 februari 2015
Kerstpreek 2014
25 december 2014
Richteren11: 29-35
16 november 2014
Correcties van de ziel
19 oktober 2014
Lazarus
21 september 2014
Licht
18 mei 2014
Paaspreek 2014
20 april 2014
De heilige geest
16 maart 2014
De bruiloft te Kana
16 februari 2014
De verloren zoon
19 januari 2014
Identiteit
17 november 2013
Eerbied voor de schepping
20 oktober 2013
Onze schaduw
15 september 2013
De ander
16 juni 2013
Pinksterpreek
19 mei 2013
Luchtfietserij
21 april 2013
Paaspreek 2013
31 maart 2013
Het koninkrijk van Jezus
17 maart 2013
Bildung
17 februari 2013
Wetenschap en wijsheid
27 januari 2013
kerstpreek 2012
25 december 2012
Wat blijft en voorbijgaat
18 november 2012
Geest
21 oktober 2012
Religie
16 september 2012
Verlangen naar eenheid
17 juni 2012
Het buitenissige
20 mei 2012
De kunst van het liefhebben
18 maart 2012
Verwachtingen
19 februari 2012
Idealisme
29 januari 2012
kerstpreek 2011
24 december 2011
Mens en tijd
20 november 2011
Vrijzinnigheid
16 oktober 2011
Wat beweegt ons?
04 september 2011
Het verlangen naar macht
15 mei 2011
Het verlangen naar macht
17 april 2011
Religie en wetenschap
20 maart 2011
Beeldvorming
20 februari 2011
De grenzen van het ego
23 januari 2011
Kerstpreek 2010
25 december 2010
Richting zoeken
27 november 2010
Metamorfosen
21 november 2010
Het goede leven
19 september 2010
Het 7e zegel
20 juni 2010
Hoeders
18 april 2010
Het onzichtbare christendom
21 maart 2010
Mozes
21 februari 2010
Simson
17 januari 2010
De Christus
15 november 2009
Hebben en zijn
18 oktober 2009
Een eigen weg
06 september 2009
Bevrijding door liefde
05 juli 2009
De verborgen Jezus
21 juni 2009
Leven in verhalen
17 mei 2009
Betekenis van het Evangelie
19 april 2009
De ander
15 maart 2009
Geest van de waarheid
15 februari 2009
God als geheim in ons leven
25 januari 2009
Kerstpreek 2008
25 december 2008
Verzet en overgave
21 december 2008
Tien geboden
16 november 2008
Relatie mens/natuur
19 oktober 2008
Het mysterie mens
21 september 2008
De geest
18 mei 2008
Liefde als leidraad
20 april 2008
Symbolen
13 april 2008
Exodus
30 december 2007
De 2e kant van de mens
16 december 2007
Geloven in de toekomst
09 december 2007
Natuur
02 december 2007
Trouw aan jezelf
26 november 2007
Projectie
19 november 2007
Geloof, hoop en liefde
12 november 2007
Vergeving
05 november 2007
Het leven als geschenk
28 oktober 2007
Ziel en geest
21 oktober 2007
Hoop
14 oktober 2007
Onderweg
07 oktober 2007
Martha en Maria
30 september 2007

De heilige geest

Het zal u niet zijn ontgaan dat de opbouw van deze dienst het spoor van de drieëenheid volgt. God de vader, de zoon en tenslotte de geest.

Als je iemand vraagt wat hij verstaat onder de heilige geest, dan breng je hem vaak in verlegenheid. Er zijn maar weinig mensen die daar een duidelijk beeld bij hebben en dat is niet verwonderlijk, want de geest is een uitermate abstract begrip dat zich bijna niet laat beschrijven of verwoorden. Wel is het zo dat we vaak de uitingen van de geest herkennen. Om het bijbels te zeggen: aan de vruchten kent men de boom.

Dat hoef je niet uit te leggen aan degenen die zich bij een pinksterbeweging hebben aangesloten. Daar vind je een bonte verscheidenheid aan groepen die zoeken naar het vuur en de bevlogenheid van het begin van het christendom. Daar gaat het om de veelheid aan gaven die de geest uitdeelt. Aan de een wordt, zo schreef Paulus (I Kor. 12) het verkondigen van wijsheid geschonken, aan de ander het overdragen van kennis. De een ontvangt van de geest een groot geloof, de ander de gave om te genezen. Weer anderen kunnen profeteren, wonderen verrichten en in klanktaal spreken.

In de gevestigde kerken schudden velen het wijze hoofd omdat ze wat in pinksterkringen gebeurt niet erg doordacht vinden, maar het valt niet te ontkennen: geen christelijke beweging in onze tijd werkt zo aanstekelijk als de pinksterbeweging. De beweging lijkt tegen de gevestigde kerken te zeggen: je hebt het wel over de heilige geest, maar doe je er ook wat mee? En die vraag is op zich niet zo onjuist, want het wilde, enthousiaste geloof van de eerste dagen is in de loop der eeuwen wel wat verbleekt. Ik denk daarom dat het geen vruchtbare onderneming is om in de kerkgeschiedenis op zoek te gaan naar de manifestaties van de heilige geest. Juist omdat die geest waait waarheen hij wil, laat hij zich moeilijk begrenzen door de traditie en de formele uitgangspunten van het christelijk geloof.

Iedereen zal zich de speech van Martin Luther King uit 1963 herinneren. Voor een gehoor van 200.000 mensen sprak hij de onvergetelijke woorden: "I have a dream." "Ik heb een droom dat op een dag dit land zal opstaan en de ware betekenis zal vinden van haar credo dat alle mensen gelijk geschapen zijn. Ik heb een droom dat mijn kinderen op een dag zullen leven in een land waar zij niet beoordeeld worden op hun huidskleur. maar op de inhoud van hun karakter. "

En velen herinneren zich ongetwijfeld de rede van Nelson Mandela bij zijn inauguratie als eerste gekleurde president van Zuid-Afrika. In die rede zegt hij: "jezelf klein voordoen dient de wereld niet. Er is niets verlichtends aan om te krimpen opdat andere mensen zich niet onzeker zullen voelen in je buurt. Als je je eigen licht laat schijnen, geef je anderen onbewust toestemming om hetzelfde te doen. Wanneer we bevrijd zijn van angst, bevrijdt onze aanwezigheid automatisch anderen".

Het zijn beroemde woorden, vaak geciteerd en aangehaald. En natuurlijk niet voor niets, want het waren woorden die mensen raakten en dat nog steeds blijven doen. Martin Luther King, Nelson Mandela en nog vele anderen hebben op een moment in hun leven de geest gekregen en lieten zich inspireren tot het uitspreken van wat door mensen in het diepst van hun ziel werd herkend. Ik heb er geen enkele moeite mee om daarin de werking van de heilige geest te zien.

De drievuldigheid van God in het christendom, de vader, de zoon en de heilige geest, heeft bij niet-christenen vaak de vraag doen rijzen of wij niet drie goden aanbidden in plaats van één. Zij vinden het moeilijk om dat te begrijpen en inderdaad, als je geen gevoel hebt voor het ongerijmde dat vaak in het goddelijke schuilgaat, is het ook niet zo eenvoudig om die drievuldigheid in je voorstellingsvermogen te plaatsen en dan vooral de heilige geest een plaats te geven waar je "wat mee kunt."

Ik kan natuurlijk via bijbeluitleg een redenering opbouwen waarin die geest zijn plaats krijgt. Maar dan nog blijft de geest en de heiligheid daarvan problematisch, want ik wil weten of en hoe die geest aanwezig is in ons eigen bestaan. En daarom: als ik de drievuldigheid, de triniteitsgedachte, beschouw vanuit een psychologisch en filosofisch perspectief, dan kom je tot een beeld dat zich laat voorstellen, dat je je eigen kunt maken.

Je kunt de werelden van de vader, de zoon en de heilige geest zien als fasen in de ontwikkeling van de mensheid. Eerst is er God, een oudtestamentische god die zijn volk geboden geeft, naijverig is en zijn uitverkoren volk voorhoudt dat zij moeten leven naar zijn wetten en geboden. Het is geestelijk gezien een statische wereld waarin niet veel ruimte is voor dynamische ontwikkelingen of vernieuwende inzichten.

Dan verschijnt Jezus ten tonele. Hij is de belichaming van andere inzichten die haaks staan op de wetten en geboden van zijn tijd. Hij predikt het bestaan van de mens als drager van een nieuw bewustzijn, ontstaan door de onmogelijkheid om te leven naar die wetten en geboden van de God die hij, Jezus, zijn vader noemt. Het rijk van de vader kan door de mens niet meer met succes betreden worden via de aanwijzingen van die vader en Jezus, de mensenzoon, de zoon van die vader, leert mensen dat zij zich van die aanwijzingen los moeten maken en de bron van wijsheid en liefde in henzelf moeten aanboren. Deze fase van de zoon heeft alles van een conflictsituatie. Het nieuwe botst met het oude en de geschiedenis van de zoon, uitlopend op zijn kruisiging, laat daarover ook niets aan duidelijkheid te wensen over.

Wie kennis neemt van de psychologische en filosofische elementen die in vrijwel alle mythologieën een rol spelen, kan het niet ontgaan dat nieuwe ontwikkelingen altijd voortvloeien uit conflicten. Uit de tegenstellingen tussen het bestaande en het verzet daartegen komt een nieuwe, betere en heilzamere situatie tevoorschijn.

Als je het zo ziet, dan leven we nu in de tijd van de geest. De geest is dan de resultante van het conflict dat gewoed heeft tussen de oude religie van de vader en de nieuwe religie van de zoon. En dat dat in drie fasen gebeurt, vader, zoon en heilige geest, is geen willekeurige greep of gedachte.

Het getal drie speelt een grote rol in ons begrip. Op de lagere school hield de meester mij voor dat een opstel een begin, een midden en een eind moet hebben. Het getal drie staat voor vrijwel ieder creatief proces. Uit twee tegengestelde bewegingen ontstaat een derde beweging, het product dat de tegenstellingen in zich draagt, maar ook met elkaar verenigt en zodoende een nieuw voortbrengsel is. Iedere gebeurtenis heeft een begin, een midden en een eind.

Het is verleidelijk om met tal van voorbeelden de werking van het getal drie te duiden en aan te wijzen als een factor die ons leven stuurt en bepaalt.

Maar aan die verleiding wil ik nu niet toegeven. Wat mij in dit concept van het bestaande, de tegenkracht daarvan en het nieuwe dat daaruit ontstaat, als wezenlijk en invoelbaar voor ogen staat, is dat wij nu leven in het tijdperk van de geest en wij de dragers van die geest zijn.

ik sprak erover dat de geest zich moeilijk laat beschrijven. Maar de kenmerken van die geest zijn wel te duiden als grenzeloos, gericht op het verenigen van mensen in de strijd voor vrede en gerechtigheid en het vrijmaken van de mensen van zichzelf en hun onderdrukkers. In het rijk van de geest is alle ordening gericht op zoveel mogelijk welzijn voor zoveel mogelijk mensen. En wij mensen, dragers van die geest die op deze doelen is gericht, worden daarvoor verantwoordelijk gesteld.

Die verantwoordelijkheid gaat onze krachten vaak te boven. We zien de bewijzen daarvan in bijna oneindige verscheidenheid dagelijks om ons heen. Maar er zijn ook tekenen dat dit proces van druk en tegendruk bezig is om een beter en menswaardiger leven te creëren.

Wij vinden het vanzelfsprekend dat tussen volkeren verdragen zijn gesloten om de mensenrechten te beschermen, maar zo vanzelfsprekend is dat niet. Die verdragen zijn nog niet zo oud en ze zijn tot stand gekomen in weerwil van het volkenrechtelijk beginsel dat iedere staat soeverein is en niet kan worden gedwongen om die verdragen te ondertekenen. Toch is dat gebeurd en dat geeft hoop.

Wereldwijd zijn hulpprogramma's in het leven geroepen, tal van organisaties zijn in de weer om het lot van mensen te verbeteren, ziekte en armoede te bestrijden. Er gebeuren veel, heel veel goede dingen in dienst van de geest waarvan wij de dragers zijn. 

In de kranten en in de andere media hoor en lees je er niet zoveel van, want goed nieuws is geen nieuws. De media geven bij voorkeur weer wat niet goed gaat, waar onrecht is en uitbuiting. Daar wordt ons beeld van de wereld voor een belangrijk deel door bepaald.

Maar dat wij alleen het slechte nieuws horen en zien, kun je ook positief bekijken. De berichten gaan vooral over wat verkeerd is, maar dat wil alleen maar zeggen dat het slechte kennelijk een afwijking is van het normale en wij het goede als normaal willen zien. Als het andersom was, als het slechte in onze ogen normaal was, dan zou het niet de moeite waard zijn om het afwijkende verkeerde in het nieuws te brengen.

Laten we dus niet ophouden met het waarmaken van de droom. De droom voor gerechtigheid en vrede en vrijheid voor de mensheid die de geest ons influistert. De gang van de geschiedenis wijst erop dat die oude droom het kan houden. En erin blijven geloven, dat is de eerste stap naar verwerkelijking.

Het koor zingt straks Veni Creator Spiritus. Kom schepper, heilige geest. Laten we er ontspannen naar luisteren in de wetenschap dat die geest al bij ons is.