Mr.drs. Johan de Wit

Mr. drs. Johan de Wit is onze voorganger. Hij is in Leiden en in Kampen opgeleid tot jurist en theoloog. Naar eigen zeggen heeft hij zijn theologische studie ervaren als een heel uitgebreide cursus algemene ontwikkeling.

 

De verbeelding waartoe de menselijke geest in staat is, blijft hem verwonderen en vanuit die verwondering spoort hij ons aan tot zelfonderzoek.

Alles begint en eindigt bij het kennen van jezelf en wat ons is overgeleverd uit de oude boeken en met name de leringen en uitspraken van Jezus helpen ons daarbij. Door het filter van de man uit Nazareth kunnen wij de wereld anders zien dan wij gewend zijn en dat is, aldus Johan de Wit, het grote geheim van religieus zijn.

 

De vrijzinnigheid is voor hem de enige geloofsrichting waarin het raadsel van de verhouding tussen God en mens en ons bestaan in deze wereld op een aanvaardbare en voorstelbare manier ter sprake gebracht wordt.


Overdenkingen:
hoe te leven
19 januari 2025
een kerstverhaal
25 december 2024
kerstoverdenking
25 december 2024
Herdenking overledenen
17 november 2024
De wonderbaarlijke visvangst
20 oktober 2024
de onrechtvaardige rentmeester
22 september 2024
Godsbeelden
16 juni 2024
Pinksteren
19 mei 2024
religie en natuur
21 april 2024
Pasen
31 maart 2024
De zaaier
18 februari 2024
De plaats die je inneemt
21 januari 2024
licht en liefde
25 december 2023
de rijke jongeling
19 november 2023
In de storm
22 oktober 2023
De grensoverschrijdingen van Jezus
10 september 2023
De zaligsprekingen
18 juni 2023
Het vijfde gebod (eert uw vader en moeder)
14 mei 2023
paasoverdenking
09 april 2023
Oordelen
19 maart 2023
De schepping
19 februari 2023
schepping of evolutie
22 januari 2023
kerstoverdenking 2022
25 december 2022
Het offer van Abraham
20 november 2022
Zorgen voor de dag van morgen
16 oktober 2022
De menselijke geest
18 september 2022
herbezinning
04 september 2022
Pinksteroverdenking
05 juni 2022
De Christus van Paulus
15 mei 2022
Paasoverdenking
17 april 2022
Jotam
20 maart 2022
De onzekerheid van de ziel
20 februari 2022
Overdenking (Jezus en de armen)
16 januari 2022
Kerstoverdenking Zeist
25 december 2021
Grenzen van het ego
12 december 2021
Ruth
21 november 2021
Twijfels
17 oktober 2021
Overdenking (Jeremia en Jezus)
19 september 2021
Overdenking (David en Goliath)
15 augustus 2021
demonen
13 juni 2021
Pinksteroverdenking
23 mei 2021
Kerstoverdenking 2020
25 december 2020
150 jaar vrijzinnigheid
22 november 2020
De rijke jongeling
18 oktober 2020
Omgang met elkaar
20 september 2020
overdenking
16 augustus 2020
de creativiteit van eva
21 juni 2020
Paasboodschap 2020
12 april 2020
overdenking Jezus
16 februari 2020
Overdenking Simson
19 januari 2020
kerstoverdenking
25 december 2019
de vrijheid van Paulus
15 december 2019
overdenking
24 november 2019
spiritualiteit toen en nu
20 oktober 2019
Overdenking (wantrouwen machthebbers)
15 september 2019
klein en groot
01 september 2019
Pinksteroverdenking
09 juni 2019
de vrouw
19 mei 2019
de zin van religie
20 januari 2019
spiritualiteit van kerst
25 december 2018
Het kinderpardon
09 december 2018
Vertrouwen
09 december 2018
overdenking (verlies van godsbeelden)
25 november 2018
Overgangen
21 oktober 2018
De anderen
02 september 2018
De richting van je leven
17 juni 2018
Overdenking Pinksteren (bezinning)
20 mei 2018
paasoverdenking
01 april 2018
innerlijke tegenkracht
18 maart 2018
De verlamde man
19 februari 2018
Toren van Babel
21 januari 2018
Kerstoverdenking
25 december 2017
Job
26 november 2017
De zondebok
15 oktober 2017
Het tiende gebod
17 september 2017
vrijheid
03 september 2017
overdenking Pinksteren
04 juni 2017
Meimaand Mariamaand
14 mei 2017
Overdenking Pasen 2017
16 april 2017
Blijf niet staren op wat vroeger was
19 maart 2017
Het nut van religie
19 februari 2017
overdenking kerst
25 december 2016
Beloften
11 december 2016
De roeping van Mozes
20 november 2016
Licht
16 oktober 2016
De ongrijpbaarheid van de liefde
18 september 2016
Schuld en schaamte
03 juli 2016
Angst
19 juni 2016
Pinksterpreek
15 mei 2016
Paaspreek
27 maart 2016
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan
21 februari 2016
Het vijfde gebod
17 januari 2016
Kerstpreek 2015
25 december 2015
Menselijk tegenover
21 juni 2015
De trooster, heilige geest
17 mei 2015
Macht
15 maart 2015
Grondhoudingen van het koninkrijk
15 februari 2015
Kerstpreek 2014
25 december 2014
Richteren11: 29-35
16 november 2014
Correcties van de ziel
19 oktober 2014
Lazarus
21 september 2014
Licht
18 mei 2014
Paaspreek 2014
20 april 2014
De heilige geest
16 maart 2014
De bruiloft te Kana
16 februari 2014
De verloren zoon
19 januari 2014
Identiteit
17 november 2013
Eerbied voor de schepping
20 oktober 2013
Onze schaduw
15 september 2013
De ander
16 juni 2013
Pinksterpreek
19 mei 2013
Luchtfietserij
21 april 2013
Paaspreek 2013
31 maart 2013
Het koninkrijk van Jezus
17 maart 2013
Bildung
17 februari 2013
Wetenschap en wijsheid
27 januari 2013
kerstpreek 2012
25 december 2012
Wat blijft en voorbijgaat
18 november 2012
Geest
21 oktober 2012
Religie
16 september 2012
Verlangen naar eenheid
17 juni 2012
Het buitenissige
20 mei 2012
De kunst van het liefhebben
18 maart 2012
Verwachtingen
19 februari 2012
Idealisme
29 januari 2012
kerstpreek 2011
24 december 2011
Mens en tijd
20 november 2011
Vrijzinnigheid
16 oktober 2011
Wat beweegt ons?
04 september 2011
Het verlangen naar macht
15 mei 2011
Het verlangen naar macht
17 april 2011
Religie en wetenschap
20 maart 2011
Beeldvorming
20 februari 2011
De grenzen van het ego
23 januari 2011
Kerstpreek 2010
25 december 2010
Richting zoeken
27 november 2010
Metamorfosen
21 november 2010
Het goede leven
19 september 2010
Het 7e zegel
20 juni 2010
Hoeders
18 april 2010
Het onzichtbare christendom
21 maart 2010
Mozes
21 februari 2010
Simson
17 januari 2010
De Christus
15 november 2009
Hebben en zijn
18 oktober 2009
Een eigen weg
06 september 2009
Bevrijding door liefde
05 juli 2009
De verborgen Jezus
21 juni 2009
Leven in verhalen
17 mei 2009
Betekenis van het Evangelie
19 april 2009
De ander
15 maart 2009
Geest van de waarheid
15 februari 2009
God als geheim in ons leven
25 januari 2009
Kerstpreek 2008
25 december 2008
Verzet en overgave
21 december 2008
Tien geboden
16 november 2008
Relatie mens/natuur
19 oktober 2008
Het mysterie mens
21 september 2008
De geest
18 mei 2008
Liefde als leidraad
20 april 2008
Symbolen
13 april 2008
Exodus
30 december 2007
De 2e kant van de mens
16 december 2007
Geloven in de toekomst
09 december 2007
Natuur
02 december 2007
Trouw aan jezelf
26 november 2007
Projectie
19 november 2007
Geloof, hoop en liefde
12 november 2007
Vergeving
05 november 2007
Het leven als geschenk
28 oktober 2007
Ziel en geest
21 oktober 2007
Hoop
14 oktober 2007
Onderweg
07 oktober 2007
Martha en Maria
30 september 2007

Geloven in de toekomst

In het nieuwe geloven wordt niet aan beeldvorming gedaan, maar aan de vorming van het innerlijk. De gelovige mens van de toekomst creëert geen godsbeelden of denkmodellen die altijd en in iedere situatie kunnen worden toegepast, maar hij gaat op zoek naar wat zich in hemzelf voltrekt. God verhuist van de hemel naar de ziel en kiest daar zijn woonplaats, zo zou je het kort kunnen zeggen.

 

Betekent dit nu, dat je alles wat ons door de traditie is aangeleverd, maar laat voor wat het is en je doet alsof we geen schakel meer zijn in de lange ketting van bijbel, kerk en denken over God en deze schepping? Nee, dat niet, maar als je God van buiten naar binnen haalt en je je zelf gaat zien als een aspect van God, dan krijgen al die oude geschriften en vertellingen een heel andere, zinrijke betekenis. En juist dat moeilijke, soms onduidelijke en tegenstrijdige boek dat de bijbel is, blijkt dan weer ongedachte perspectieven op te leveren als je bereid bent om er anders en vrijer naar te kijken dan je was gewend.

 

Als je de bijbel leest als een verslag, dan raak je af en toe geïrriteerd, maar ook gecharmeerd. In de bijbel trekt een bonte verzameling aan mensentypes voorbij: schurken, huichelaars, despoten, profeten, maar ook liefdevolle mensen en profeten die niet konden zwijgen in het aangezicht van wat zij als onrecht zagen. De bijbel is een beeld en voorbeeld van de mens, in al zijn tegenstrijdigheden en God weet het. Ook als je het boek nooit gelezen hebt, kom je erin voor.

 

En als je dit voor ogen houdt, verdwijnen de vanouds bekende en geijkte uitleggingen over de teksten uit dit boek en krijg je een heel ander inzicht in wat daar eigenlijk verteld wordt.

 

Ik denk dat het prikkelend kan zijn om even stil te staan hoe die nieuwe leeswijze uitpakt als je het verhaal over Paulus eens met andere ogen leest dan we zijn gewend. Juist Paulus, die we uit de kerkelijke traditie kennen als de apostel van de vaak irritante regeltje en voorschriften.

Voor de niet zo bijbelvasten onder ons:

het verhaal van de bekering van Paulus, zoals dat in het boek Handelingen staat, gaat over bekering. De jood Saulus, “moord blazende” tegen de volgelingen van Christus, reist naar Damascus. Een bliksemflits. Een stem uit de hemel. “Saul, Saul, waarom vervolg je mij?’ En Saulus, die zich later Paulus zal noemen, raakt de kluts kwijt. Tijdelijk met blindheid geslagen vervolgt hij zijn reis. Volgens Lucas is Paulus vanuit de hemel door Jezus zelf aangesproken.

 

Maar is dat wel het hele verhaal? Wat Paulus er zelf over schrijft, verschilt nogal veel van de weergave van Lucas. En Paulus was er zelf bij geweest en dus de meest geloofwaardige getuige. Zelf schrijft hij in Galaten 1 vers 15 dat er wel iets ingrijpends was gebeurd op zijn reis naar Damascus, maar het was geen stem uit de hemel. Meer iets dat zich in Paulus zelf afspeelde, want hij schrijft: “toen het Hem, die mij al in de schoot van mijn moeder afgezonderd en door zijn genade geroepen heeft, behaagd had zijn zoon in mij te openbaren”.

Dus niet een gesprek met een hemelse Jezus, maar wel een confrontatie met God zelf, en een innerlijke verandering die hiervan het gevolg was.

En wat ontdekte Paulus precies? Dat de Christus die hij vervolgde zich in hem zelf bevond. “Niet meer mijn ik, maar Christus leeft in mij” zo staat het in Galaten 2.

Hij legt ook uit waarom hij vroeger zo fel gekant was tegen christenen. Hij was, zo zegt hij, een ijveraar geweest van de vaderlijke overleveringen. Maar nu, door zijn Damascuservaring, is hem duidelijk geworden dat hij al in de moederschoot door God was omgeven, nog voordat hij van de vaderlijke overleveringen had gehoord. Er ging iets in hem open, er ontkiemde iets dat steeds verborgen was gebleven. Hij drong door tot een diepere laag in zijn wezen, een goddelijke bron, en hij herkende dat ook Christus door deze bron gedreven was geweest. Door die bijzondere gebeurtenis bij Damascus had de oude mens, Saul, de mens van de wetten en de voorschriften, plaats moeten maken voor een andere persoonlijkheid. “Ik zelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij”, aldus Galaten 2, 20.

 

Het verhaal dat de latere Paulus, de nieuwe mens, de lezers van zijn brieven wil inprenten is: de vaderlijke richtlijnen, de dogma’s, de regels en de voorschriften hebben niet het laatste woord, niet de navolging van de wet maar de geest van Christus maakt ons vrij, gooit het slavenjuk van ons af. Datgene wat ons van godswege in de moederschoot is geschonken, dat is bepalend voor de manier waarop we in het leven willen staan. Dankzij deze ontdekking kon de fanaticus van eertijds dat prachtige liefdeslied van 1 Korinthe 13 schrijven. “Profetieën zullen hebben afgedaan, kennis zal hebben afgedaan, want onvolkomen is ons kennen en onvolkomen ons profeteren, maar de liefde vergaat nimmermeer”. Paulus heeft de Christus in zichzelf ontdekt en er is nu medelijden en hulpvaardigheid in plaats van agressie en verkettering, naastenliefde in plaats van voorschriften en openheid in plaats van argwaan.

 

Toen Paulus uitlegde dat God hem al in de moederschoot had uitgekozen om afscheid te nemen van de vaderlijke overleveringen, moet hij aan psalm 139 hebben gedacht. In die psalm beschrijft de dichter dat hij zich zijn hele leven lang al door God gedragen wist. “U was het die mijn nieren vormde, die mij weefde in de schoot van mijn moeder”

 

Wij, ook wij, staan vanuit de moederschoot met ons wezen open naar het goddelijk geheim.

Maar in weerwil van de vaderlijke overleveringen moeten wij afdalen naar de innerlijke werkelijkheid die op de bodem van de ziel ligt. Daar worden we dan opnieuw geboren en daar worden wij werkelijk religieus. En als we het eenmaal hebben ervaren, dan weten we iets waarvan we eigenlijk niet kunnen spreken. We krijgen een nieuwe bestaanswijze, we ondergaan een innerlijk proces waarin we afdalen tot de diepste lagen in ons wezen. Om te ontdekken dat wat wij daar aantreffen God al vanaf de moederschoot in ons had gelegd. Dit is zo treffend verwoord in psalm 139 dat ik er mijn bijdrage aan de opening van het nieuwe seizoen over geloven in de toekomst mee wil besluiten.

 

 

Psalm 139 verzen 1 t/m 14:

 

Heer, u kent mij, u doorgrondt mij.

u weet het als ik zit of sta,

u doorziet van verre mijn gedachten,

ga ik op weg of rust ik uit, u merkt het op,

met al mijn wegen bent u vertrouwd.

Geen woord ligt op mijn tong,

of u Heer, kent het ten volle.

U omsluit mij, van achter en van voren,

u legt uw hand op mij.

Wonderlijk, zoals u mij kent,

het gaat mijn begrip te boven.

 

Hoe zou ik aan uw aandacht ontsnappen,

hoe aan uw blikken ontkomen?

Klom ik op naar de hemel – u tref ik daar aan,

lag ik neer in het dodenrijk – u bent daar.

 

Al verhief ik mij op de vleugels van de dageraad,

al ging ik wonen voorbij de verste zee,

ook daar zou uw hand mij leiden,

zou uw rechterhand mij vasthouden.

 

Al zei ik: ‘Laat het duister mij opslokken,

het licht om mij heen veranderen in nacht,’

ook dan zou het duister voor u niet donker zijn –

de nacht zou oplichten als de dag,

het duister helder zijn als het licht.

 

U was het die mijn nieren vormde,

die mij weefde in de buik van mijn moeder.

Ik loof u voor het ontzaglijke wonder van mijn bestaan,

wonderbaarlijk is wat u gemaakt hebt.

Ik weet het, tot in het diepst van mijn ziel.

Geloven in de toekomst (verkorte versie)

 

Geloven in de toekomst (verkorte versie)

In het nieuwe geloven wordt niet aan beeldvorming gedaan, maar aan de vorming van het innerlijk. De gelovige mens van de toekomst creëert geen godsbeelden of denkmodellen die altijd en in iedere situatie kunnen worden toegepast, maar hij gaat op zoek naar wat zich in hemzelf voltrekt. God verhuist van de hemel naar de ziel en kiest daar zijn woonplaats.

 

Niet de oude richtlijnen, de dogma’s, de regels en de voorschriften hebben het laatste woord, niet de formele navolging van de wet maar de geest van Christus maakt ons vrij, gooit het slavenjuk van ons af. Datgene wat ons van Godswege in de moederschoot is geschonken, dat is bepalend voor de manier waarop we in het leven willen staan.

Dat God ons al in de moederschoot heeft uitgekozen, is treffend verwoord in psalm 139. In die psalm beschrijft de dichter dat hij zich zijn hele leven lang al door God gedragen wist. “U was het die mijn nieren vormde, die mij weefde in de schoot van mijn moeder”

Wij, ook wij, staan vanuit de moederschoot met ons diepste wezen open naar het goddelijk geheim.

 

Want psalm 139: 1-14 vertelt ons:

 

Heer, u kent mij, u doorgrondt mij.

u weet het als ik zit of sta,

u doorziet van verre mijn gedachten,

ga ik op weg of rust ik uit, u merkt het op,

met al mijn wegen bent u vertrouwd.

 

Geen woord ligt op mijn tong,

of u Heer, kent het ten volle.

U omsluit mij, van achter en van voren,

u legt uw hand op mij.

Wonderlijk, zoals u mij kent,

het gaat mijn begrip te boven.

 

Hoe zou ik aan uw aandacht ontsnappen,

hoe aan uw blikken ontkomen?

Klom ik op naar de hemel – u tref ik daar aan,

lag ik neer in het dodenrijk – u bent daar.

 

Al zei ik: ‘Laat het duister mij opslokken,

het licht om mij heen veranderen in nacht,’

ook dan zou het duister voor u niet donker zijn –

de nacht zou oplichten als de dag,

het duister helder zijn als het licht.

 

U was het die mijn nieren vormde,

die mij weefde in de buik van mijn moeder.

Ik loof u voor het ontzaglijke wonder van mijn bestaan,

wonderbaarlijk is wat u gemaakt hebt.

Ik weet het, tot in het diepst van mijn ziel.